Kwartalniik Balneologia Polska


	Balneologia Polska 2/2008 METODY FIZYKALNE W PROFILAKTYCE I LECZENIU OWRZODZEŃ ŻYLNYCH PODUDZI Ewa Fornalczyk-Wachowska, Włodzisław Kuliński Streszczenie Owrzodzenia żylne podudzi są chorobą przewlekłą, przebiegającą z licznymi nawrotami i stanowią jeden z najpoważniejszych problemów terapeutycznych w medycynie. Z danych statystycznych wynika, że ponad 1% dorosłej populacji w pewnym okresie życia cierpi na przewlekłe owrzodzenie kończyn dolnych. Powstają one najczęściej w wyniku zaburzenia krążenia żylnego, tętniczego lub chłonnego. Uważa się, że ponad 80% przewlekłych ran kończyn dolnych jest następstwem przewlekłej niewydolności żylnej i nadciśnienia w obwodowych naczyniach żylnych kończyn dolnych i mikrokrążeniu. Obraz kliniczny choroby zależy od czasu jej trwania oraz charakteru i głębokości zmian hemodynamicznych. Leczenie przewlekłych owrzodzeń żylnych goleni jest wielokierunkowe i powinno obejmować terapię miejscową, leczenie ogólne - farmakologiczne oraz postępowanie chirurgiczne, a zasadniczym jego celem jest jak najszybsze zamknięcie rany. Niestety, stosowane sposoby terapii często nie dają w pełni zadowalających efektów. Dlatego wciąż trwają poszukiwania nowych, skuteczniejszych metod leczenia tego schorzenia. Istnieją doniesienia o korzystnym wpływie dołączonych do leczenia tradycyjnego metod fizykalnych (ultradźwięki, magnetoterapia, laseroterapia, elektroterapia) na proces gojenia się ran. Niejednokrotnie stanowi1 one nie tylko bardzo cenne uzupe3nienie tradycyjnego postępowania, ale stają się podstawą skutecznego leczenia. Słowa kluczowe: owrzodzenia żylne, leczenie, metody fizykalne ............................... LECZENIE ŚWIATŁEM SPOLARYZOWANYM - NOWE MOŻLIWOŚCI ŚWIATŁOLECZNICTWA? Jarosław Pasek, Grzegorz Cieślar, Tomasz Pasek, Aleksander Sieroń Streszczenie W ostatnich latach coraz liczniejsze doniesienia naukowe potwierdzają korzyści związane z wykorzystaniem światła w kompleksowym leczeniu i terapii wielu schorzeń. Najnowszą formą światłolecznictwa wykazującą potencjalną przydatność kliniczną jest leczenie za pomocą światła spolaryzowanego określane mianem pileroterapii (Polarized Incoherent Low-Energy Radiation THERAPY). W pracy przedstawiono teoretyczne i doświadczalne podstawy klinicznego wykorzystania światła spolaryzowanego związane z: efektem przeciwbólowym, działaniem immunostymulującym, przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym i przeciwbakteryjnym oraz pobudzeniem wydzielania neurohormonów, poprawą mikrokrążenia i mineralizacji kości, a także przyspieszeniem procesów gojenia ran i regeneracji tkankowej. Opisano również podstawowe wskazania do stosowania pileroterapii obejmujące: leczenie ran, owrzodzeń żylnych, zespołów bólowych o różnej etiologii, zmian zapalnych i pourazowych układu kostno-stawowego, owrzodzeń, bliznowców, trądziku, łuszczycy i zespołu depresji sezonowej, a także przeciwwskazania do tej formy terapii. Omówiono również dostępne urządzenia do pileroterapii oraz procedurę zabiegów. Słowa kluczowe: światłolecznictwo, pileroterapia, światło spolaryzowane, efekty terapeutyczne ....................................................... MOŻLIWOŚCI KONTYNUACJI KOMPRESOTERAPII W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH Sutkowska Edyta, Sutkowski Krzysztof, Palka-Kisielowska Ilona Streszczenie Obrzęk limfatyczny kończyn jest niedocenianym i często lekceważonym problemem klinicznym będącym coraz częściej przyczyną niepełnosprawności pacjentów. Przewlekły charakter schorzenia oraz trudny dostęp do placówek specjalistycznych w których chorzy mogą kontynuować rozpoczęte w szpitalu leczenie stawia przed środowiskiem medycznym nowe wyzwania. Konieczne jest opracowanie i wdrażanie skutecznych technik fizjoterapeutycznych, które mogą mieć zastosowanie w leczeniu ambulatoryjnym ze szczególnym uwzględnieniem leczenia chorego w domu. Praca poświęcona jest omówieniu i próbie przedstawienia możliwości wykorzystania przez chorych dwóch metod leczenia ambulatoryjnego obrzęku limfatycznego - automasażu ręcznego oraz kompresoterapii z wykorzystaniem pomp do ucisku zewnętrznego. Słowa kluczowe: obrzęk limfatyczny, drenaż limfatyczny ręczny, przerywany ucisk zewnętrzny .......................................................................... KWALIFIKACJA I OCENA PRZEBIEGU REHABILITACJI W CHOROBACH UKŁADU ODDECHOWEGO Małgorzata Farnik, Marzena Trzaska-Sobczak, Władysław Pierzchała Streszczenie Współcześnie programy rehabilitacyjne w pulmonologii są opracowywane w oparciu o patofizjologię, zalecenia wynikające z postępowania farmakologicznego oraz z zakresu oceny skuteczności postępowania. British Thoracic Society (BTS) określa cele rehabilitacji oddechowej jako zmniejszenie nasilenia objawów, ograniczenie stopnia niesprawności (upośledzenia, zwiększenie uniezależnienia w zakresie samoobsługi). Cele te są realizowane w ramach zindywidualizowanych programów rehabilitacyjnych, których tworzenie opiera się na ogólnych zaleceniach wynikających z realizowanych celów leczenia w danej jednostce klinicznej jak i indywidualnych potrzeb chorego. Zadania zindywidualizowanego programu rehabilitacji pulmonologicznej: ocenę chorego, trening fizyczny, edukację zdrowotną, interwencję żywieniową oraz wsparcie psychospołeczne. Jak wskazują wyniki badań, największą korzyść z rehabilitacji mogą uzyskać chorzy doświadczający ograniczeń aktywności i obniżenia jakości życia w związku z chorobą. Najczęściej w kwalifikacji i ocenie przebiegu rehabilitacji uwzględnia się ocenę nasilenia objawów - głównie duszności, badania spirometryczne, badania gazometryczne, badania wysiłkowe oraz ocenę jakości życia. Opracowanie powtarzalnych, mierzalnych metod oceny efektów postępowania wynika z podstaw, jakie dostarcza patofizjologia i patopsychologia zjawisk związanych z chorobami układu oddechowego. Pozwala to na lepsze ustalanie wskazań oraz metod rehabilitacji. Kompleksowa interwencja pozwala zmniejszyć duszność, zwiększa tolerancję wysiłku, poprawia jakość życia związaną z chorobą. Słowa kluczowe: choroby układu oddechowego, rehabilitacja ............................................................. MOŻLIWOŚCI PROGNOZOWANIA WYNIKÓW REHABILITACJI PO PRZEBYTYM UDARZE MÓZGU Marta Woldańska-Okońska, Jan Czernicki Streszczenie Celem badania była analiza wyników rehabilitacji grup pacjentów w rok po udarze, włączając do oceny płeć, stronę niedowładu oraz grupy motoryczne pacjentów, w powiązaniu z ich wiekiem. Analizowano grupę 90 pacjentów (45 kobiet i 45 mężczyzn) w wieku od 37 do 84 lat. Osoby te przebyły kompleksową rehabilitację, której program obejmował: indywidualną kinezyterapię, fizykoterapię, terapię zajęciową, hydroterapię i logoterapię. Stan neurologiczny, funkcjonalny i ogólny był oceniany za pomocą skal Mathew, Barthel i Rankina. Badanie powtarzano czterokrotnie: przy przyjęciu do szpitala, na początku rehabilitacji (około 6 tygodni od wystąpienia udaru), po kompleksowej rehabilitacji, (około 11 tygodni po udarze) oraz po upływie roku od wystąpienia udaru. Wyniki opracowano statystycznie za pomocą skal Wilcoxona, Cochrana-Coxa oraz testem t-Studenta. Obserwowano istotną różnicę (p<0.05), u pacjentów ocenianych pod względem strony niedowładu, tylko w chwili przyjęcia do szpitala. Nie obserwowano istotnych różnic u pacjentów ocenianych pod względem płci. Istotne różnice w stanie pacjentów obserwowano w grupach motorycznych i wiekowych. Po rehabilitacji obserwowano istotne różnice w skali Rankina. Natomiast po 12 miesiącach od udaru różnic nie obserwowano. Strona niedowładu i płeć nie odgrywają roli w ocenie rehabilitacji po udarze mózgu. Ocena grup motorycznych ciała nie jest kryterium prognostycznym dla stanu pacjentów po 12 miesiącach od wystąpienia udaru. Wiek pacjentów rehabilitowanych po udarze mózgu nie powinien stanowić kryterium oceny wyników leczenia. Słowa kluczowe: udar, rehabilitacja, kryteria prognostyczne ...................................................................... OCENA SKUTECZNOŚCI BIOLOGICZNEGO SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO W ĆWICZENIACH NA PLATFORMIE MTD Anna Srokowska, Grzegorz Srokowski, Waldemar Kuczma, Monika Kuczma, Magdalena Hagner Streszczenie Wstęp. Pacjenci po udarze mózgu wymagają indywidualnej i kompleksowej rehabilitacji. Poszukuje się metod, które będą najlepiej rozwiązywały problemy tych osób. Założenia i cel. Celem pracy jest ocena skuteczności biologicznego sprzężenia zwrotnego w ćwiczeniach na platformie równoważnej jako czynnika wspomagającego fizjoterapię u osób po przebytym udarze mózgu. Materiał i metoda. Do badań przystąpiło 30 osób z udarem mózgu, które były usprawniane przez 3 tygodnie w Klinice Rehabilitacji Szpitala Uniwersyteckiego w Bydgoszczy. Pacjentów losowo przydzielono do dwóch grup: badawczej i kontrolnej. W badaniu wykorzystano Berg Balance Scale, Wskaźnik Symetryczności obciążania kończyn dolnych oraz Prędkość Chodu. Wyniki. W wyniku zastosowanego usprawniania pacjenci z grupy badawczej uzyskali istotną statystycznie poprawę w Berg Balance Scale, Wskaźniku Symetryczności obciążania kończyn dolnych i Prędkości Chodu. Pacjenci z grupy kontrolnej uzyskali istotną statystycznie poprawę w Berg Balance Scale i Prędkości Chodu. Wskaźnik Symetryczności obciążana kończyn dolnych uległ poprawie, jednak polepszenie to nie było istotne statystycznie. Różnica wyników przed terapią i po terapii w Berg Balance Scale, Wskaźniku Symetryczności i Prędkości Chodu okazała się nieistotna statystycznie. Wnioski. Trening równoważny na platformie mtd-Control połączony z wzrokowym i słuchowym biologicznym sprzężeniem zwrotnym może być stosowany jako dodatkowa metoda usprawniania, która jednak nie ma decydującego wpływu na końcowy sukces terapii. Słowa kluczowe: udar mózgu, rehabilitacja, biologiczne sprzężenie zwrotne ........................................................................... OCENA SKUTECZNOŚCI FONOFOREZY Z DIKLOFENAKIEM W ZESPOŁACH BÓLOWYCH ODCINKA L-S KRĘGOSŁUPA Małgorzata Łukowicz , Paweł Zalewski , Magdalena Weber-Zimmermann , Katarzyna Piecyk, Katarzyna Ciechanowska Streszczenie Wstęp: Zespoły bólowe kręgosłupa są jednymi z najczęściej występujących dolegliwości narządu ruchu. Stanowią lawinowo narastającą chorobę społeczeństw wysoko cywilizowanych. Badacze wciąż starają się poszukiwać optymalnych metod leczenia dolegliwości bólowych oraz zaburzeń funkcjonalnych, wśród których metody fizykalne stanowią istotną część. Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności diklofenaku w skojarzeniu z sonoterapią na dolegliwości bólowe, zakres ruchomości i poprawę funkcjonalną u pacjentów z zespołem przeciążeniowym odcinka L-S kręgosłupa w porównaniu do zabiegów sonoterapii przy tych samych parametrach fizycznych fali ultradźwiękowej. Materiał i metoda: Materiał badawczy podzielono na dwie grupy - grupę eksperymentalną składająca się z 31 osób oraz grupę kontrolną składającą się z 20 osób. Zakres wieku osób w grupie badawczej wynosił 18-65 lat (średnia wieku - 36,6 lat), grupy kontrolnej 22-58 lat (średnia wieku 39,8 lat). W grupie badawczej wykonywano serię zabiegów sonoterapii skojarzonych z diklofenakiem. Zabiegi sonoterapii dawkowano w zakresie gęstości mocy od 0,3 W/cm2 do 1,2 W/cm2, którą zwiększano o 0,1 W/cm2 od pierwszego dnia terapii. Przed każdym zabiegiem sonoterapii pacjentom aplikowano przezskórnie 5 mg diklofenaku w postaci żelu, zastosowano preparat Dicloziaja. W grupie kontrolnej wykonywano tylko zabiegi sonoterapii według jednakowej metodyki jak w grupie badawczej. Pierwszego i ostatniego dnia serii zabiegowej pacjentom wykonywano szereg testów oceniających stopień i charakter dolegliwości bólowych oraz oceniano odcinkową i globalną ruchomość kręgosłupa. Wyniki: Analiza uzyskanych wyników wykazała, iż skojarzenie diklofenaku z zabiegami sonoterapii jest skuteczną metodą terapeutyczną w leczeniu zespołów dolegliwości bólowych kręgosłupa o etiopatogenezie czynnościowej. Wśród osób z grupy badawczej obserwowano istotniejsze zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zwiększenie ruchomości odcinka L-S kręgosłupa w odniesieniu do grupy kontrolnej. Słowa kluczowe: sonoterapia, diklofenak, zespoły bólowe kręgosłupa, fizykoterapia ................................................. SYSTEM KLASYFIKACJI PACJENTÓW Z ZESPOŁAMI BÓLOWYMI ODCINKA LĘDŹWIOWEGO KRĘGOSŁUPA LECZONYCH W WARUNKACH SANATORYJNYCH Przemysław Minta, Monika Sobola, Joanna Dzimira-Pyzio, Jolanta Zapart Streszczenie Zagadnienia diagnostyczne i terapeutyczne związane z zespołami bólowymi odcinka lędźwiowego kręgosłupa (zbolk) stanowią problem interdyscyplinarny leżący w kręgu zainteresowań lekarzy rodzinnych, ortopedów, reumatologów, radiologów, psychologów, fizjoterapeutów, terapeutów manualnych, neurologów oraz neurochirurgów. Fakt ten warunkuje genezę ponad 300 różnorodnych systemów klasyfikacji bólów krzyża, które uwzględniają głównie wymogi specjalności reprezentowanych przez ich autorów. Klasyfikacje te nie uwzględniają jednak specyfiki leczenia sanatoryjnego. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie i zaproponowanie klasyfikacji zbolk uwzględniającej istotne aspekty leczenia sanatoryjnego. Medycyna uzdrowiskowa jako metoda tania, skuteczna i pozbawiona niepożądanych działań ubocznych w pełni wyczerpuje wymogi nieinwazyjnych metod terapii zbolk. Populacja pacjentów kierowanych do leczenia sanatoryjnego z powodu zbolk stanowi grupę niejednorodną o złożonej etiopatogenezie, w której wymogi terapeutyczne oraz rokowania są nader zróżnicowane. Wieloletnie obserwacje wykazują, że ta niejednorodna grupa obejmuje mniejsze podgrupy, z których każda oddzielnie sugeruje większe prawdopodobieństwo przyjęcia racjonalnych wskazań, a tym samym korzystnej reakcji na zastosowane zabiegi lecznicze. System klasyfikacji umożliwia, w oparciu o oceniane parametry, grupować pacjentów w jednorodne zespoły kliniczne dla wspomagania i uściślania decyzji terapeutycznych, W celu realizacji założeń pracy badaniami objęto 724 osoby wybrane losowo z ogółu leczonych z powodu zbolk w uzdrowisku lądeckim w latach 2005-2006. Proponowany system klasyfikacji opracowany został w oparciu o analizę dokumentacji medycznej, wywiad oraz badanie pacjentów przyjmowanych do leczenia balneoterapeutycznego. Ankiety badawcze poza danymi osobowymi uwzględniały dwadzieścia parametrów obejmujących aspekty anatomopatologiczne, psychologiczne i społeczne badanych. Statystyczna analiza skupień uzyskanych wyników pozwoliła wyodrębnić z grupy badawczej pięć podgrup terapeutycznych z możliwie ścisłym określeniem patologii dominującej i lokalizacją przeszkody na drodze do uzyskania poprawy. Użyteczny klinicznie system klasyfikacji zbolk warunkuje możliwość opracowania i przyjęcia standardów postępowania balneoterapeutycznego, co może również stanowić przyczynek do ograniczenia polipragmazji balneologicznej. Można również przyjąć, że obserwowane i analizowane wyniki uzyskane w poszczególnych podgrupach mogą stanowić przesłanki dla weryfikacji przez decydentów kierujących na leczenie sanatoryjne wymogów jakościowych i ilościowych dotyczących procedur terapeutycznych. Słowa kluczowe: zespoły bólowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa, systemy klasyfikacji, medycyna uzdrowiskowa, standardy terapeutyczne ................................................................................................ WPŁYW KOMPLEKSOWEGO PROGRAMU REHABILITACJI UZDROWISKOWEJ NA WYBRANE PARAMETRY CZYNNOŚCIOWE NARZĄDU RUCHU U OSÓB Z CHOROBĄ ZWYRODNIENIOWĄ STAWÓW BIODROWYCH *Ewa Puszczałowska-Lizis, Piotr Łuczyszyn* Streszczenie Wstęp: Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest problemem społecznym, medycznym, a także ekonomicznym XXI wieku. Ból, który towarzyszy człowiekowi dotkniętemu chorobą zwyrodnieniową, ogranicza jego sprawność fizyczną oraz zdolności lokomocyjne, a w konsekwencji powoduje niesprawność ruchową. Z uwagi na powyższe, konieczne staje się poszukiwanie optymalnych metod terapii osób dotkniętych chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego. W niniejszej publikacji autorzy oceniali wpływ kompleksowego programu rehabilitacji uzdrowiskowej na parametry czynnościowe narządu ruchu. Materiał i metoda: Badaniami objęto 47 osób z chorobą zwyrodnieniową prawego stawu biodrowego, poddanych programowi rehabilitacji w czasie turnusu w "Uzdrowisku Horyniec" Sp z o.o. oraz Zakładzie Przyrodoleczniczym w Horyńcu-Zdroju. Oceniono stopień dolegliwości wynikających z choroby zwyrodnieniowej stawów przy użyciu kwestionariusza WOMAC oraz dokonano pomiarów zakresów ruchów czynnych, siły zespołów mięśniowych stawu biodrowego, masy mięśni pośladkowych oraz mięśni uda. Wyniki: Zastosowane leczenie uzdrowiskowe wpłynęło w sposób statystycznie istotny na poprawę parametrów oceny subiektywnej badanych kwestionariuszem WOMAC. Stwierdzono wzrost wartości średnich arytmetycznych badanych zakresów ruchów, siły mięśniowej i obwodów w trakcie pobytu kuracjuszy na leczeniu usprawniającym, jednakże nie odnotowano statystycznie istotnych różnic w tym zakresie. Wnioski: Terapia uzdrowiskowa odniosła korzystny wpływ na badane parametry czynnościowe. Stosowanie zabiegów wykorzystujących surowce naturalne, takie jak borowina, wody siarczkowo-siarkowodorowe pomoże ograniczyć leczenie farmakologiczne oraz podniesie efektywność terapii ukierunkowanej na poprawę stanu zdrowia i sprawności funkcjonalnej u osób borykających się z chorobą zwyrodnieniową stawów. Słowa kluczowe: uzdrowisko, kwestionariusz WOMAC, SFTR, test wg Lovetta ........................................................ HIPOTERAPIA - WSKAZANIA W ZESPOŁACH O PROFILU ORTOPEDYCZNYM Janusz Kubacki, Hanna Adamczyk-Bujniewicz, Monika Grygorowicz, Marta Motow Streszczenie Celem pracy jest przedstawienie wskazań terapeutycznych w zespołach o profilu ortopedycznym. Opisano istotę hipoterapii, zakres oddziaływania, oraz główne nurty i formy terapii. Zwrócono uwagę na warunki konieczne do rozpoczęcia postępowania usprawniającego. Następnie wymieniono wskazania i przeciwwskazania w chorobach i schorzeniach - zespołach ortopedycznych. Omówiono zasady wpływu ruchu konia na zachowania jeźdźca z uwzględnieniem przemieszczeń tułowia w pozycji siedzącej. Słowa kluczowe: hipoterapia, wskazania, zespoły ortopedyczne .............................. PACJENT KOMERCYJNY SZPITALA UZDROWISKOWEGO - PRÓBA ANALIZY MOTYWACJI I OCZEKIWAŃ Piotr Kalmus, Lilla Szynkowska Streszczenie Autorzy poddali analizie motywacje skłaniające pacjentów komercyjnych szpitala uzdrowiskowego do samodzielnego sfinansowania pobytu na leczeniu, ocenili oczekiwania pacjenta komercyjnego wobec szpitala uzdrowiskowego, przyczyny skłaniające do przyjazdu na własny koszt, a także wysiłek finansowy z tym związany. Autorzy przeanalizowali otrzymane odpowiedzi dokonując podziału badanych według płci, wieku, poziomu wykształcenia i aktywności zawodowej. Niewiele ponad połowa pacjentów przyjechała do szpitala uzdrowiskowego w celu leczenia. Większość badanych oczekiwała zwłaszcza dobrych zabiegów fizykalnych. Ankietowani wskazali wady systemu kierowania na leczenie uzdrowiskowe w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jako główne przyczyny przyjazdu na koszt własny. Dla większości badanych przyjazd na koszt własny nie stanowił dużego obciążenia finansowego. W wysuniętych wnioskach wskazano na potrzebę zmiany roli szpitali uzdrowiskowych w systemie ochrony zdrowia oraz potrzebę poprawy systemu kierowania na leczenie uzdrowiskowe w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Słowa kluczowe: leczenie uzdrowiskowe, szpital uzdrowiskowy, pacjent pełnopłatny




	(c) Przemysław Adamczyk